Božić 1941. godine bio je sve samo ne svečan za komandanta 11. njemačke grupe armija “Jug”, generala Eriha von Mansteina. Trenutno je bio uključen u svoju najtežu bitku od kako je rat počeo. Analizirajući karte raširene pred sobom, von Manstein je pratio strelice koje su označavale napredovanje njegovih divizija. „Želim da ovo bude gotovo do Nove godine“, rekao je svom šefu operacija, pukovniku Theodoru Busseu. “Sovjetske pozicije na sjevernom sektoru su pred kolapsom“. Kada se to dogodi, luka će biti naša.”, dodao je Manstein svom pobočniku.
Luka na koju je Von Manstein mislio bila je važna sovjetska pomorska baza Sevastopolj. Prvobitno osnovana kao Akhtiar (Bijela litica) u junu 1783. kao pomorska baza za širenje Ruskog carstva, da bi Katarina Velika promenila ime u Sevastopolj u februaru 1784. Ona je takođe naredila da se izgradi tvrđava za zaštitu luke. Tokom Krimskog rata grad je bio pod opsadom britanskih, francuskih, turskih i sardinijskih trupa 1855-1856, odolijevajući napadačima 11 mjeseci prije nego što je pao.
Za Mansteina nije bilo toliko vremena. Kada je njegova 11. armija napredovala preko poluostrva Perekop krajem septembra, naišla je na tvrd sovjetski otpor prije nego što je konačno probila sovjetske položaje koji su čuvali ulaz na Krim. Nakon što su ti položaji probijeni, Manstejn je uspio da raširi svoje snage sa dijelom vojske koja je krenula ka Sevastopolju, dok je drugi dio poslao na istok prema luci Kerč.
Do 17. novembra cijeli Krim je bio u njemačkim rukama, osim oblasti oko Sevastopolja. Masivne utvrde čuvale su sjeverne prilaze gradu, a Nijemci su ih morali zauzimati jednu po jednu sve dok ih nije ostalo samo nekoliko. Većina 11. armije bila je spremna da udari na Sevastopolj. LIV armijski korpus generala Erika Hansena (22., 24., 50. i 132. pješadijske divizije) bi napao sjeverne sovjetske položaje, dok bi XXX armijski korpus generala Hansa von Salmutha (72., 170. divizja i 1. rumunska brdska brigada) bi držao Crvenu armiju što dalje od istočnih prilaza gradu. Manstein je oduzeo gotovo sve trupe iz XLII armijskog korpusa general-majora Hansa Grafa fon Sponeka osim jedne divizije.
Zajedno sa dvije rumunske pješadijske brigade, von Sponeck je imao 46. pješadijsku diviziju general-majora Kurta Himera da brani obalu duž poluostrva Kerč. Sovjetska zimska ofanziva bila u punom jeku skoro tri sedmice. Von Manstein je znao da će mu ovo biti najbolja prilika da zauzme Sevastopolj prije nego što posljedice ofanzive budu osjetne. Do nogu je potukao 51. armiju general-potpukovnika Pavla Ivanoviča Batova kada su njegove snage zauzele Krim dva mjeseca ranije. Kada je poluostrvo Kerč konačno evakuisano, oko 50.000 pripadnika Crvene armije se vratilo preko Kerčkog moreuza, ali manje od trećine njih su bile sposobne borbene trupe.
Batova vojska je takođe izgubila svu svoju tešku opremu. Uprkos dobrim uspjesima, Manstein je napravio krivu procjenu. Dakle, Von Manstein je vjerovao da sovjetske snage smještene preko Kerčkog moreuza na Tamanskom poluotoku ne predstavljaju bilo kakvu prijetnju po njemačke snage. Trans-Kavkaski front general-poručnika Dimitrija Timofejeviča Kozlova, koji će postati Kavkaski front 30. decembra, i Krimski front 28. januara 1942. je imao dvije armije na raspolaganju i jednu u rezervi.
47. armija general-majora Konstantina Fedoroviča Baranova imala je dvije brdske i dvije pješadijske divizije, a 51. armija general-potpukovnika Vladimira Nikolajeviča L’vova jednu brdsku i 10 pješadijskih divizija plus 12. streljačku brigadu. Zatim 44. armija pukovnika Alekseja Nikolajeviča Peruvšina sastojala se od jedne brdske i dvije pješadijske divizije plus 56. tenkovske brigade i 126. tenkovskog bataljona. Kozlov je imao i neke pristigle pješadijske i tenkovske jedinice koje je koristio kao rezervu.
Sovjetska vrhovna komanda (Stavka) je već naredila Kozlovu da isplanira seriju amfibijskih iskrcavanja na poluostrvo Kerč prije nego što von Manstein završi operativni plan konačnog napada na Sevastopolj. Kozlov i njegov načelnik štaba, general-major Fedor Ivanovič Tolbuhin, imali su oko dvije sedmice da isplaniraju prvu veliku amfibijsku operaciju Crvene armije
Crnomorska flota pretrpila je velike gubitke tokom prethodnih meseci, a u istom stanju je bila i Azovska flotila kontraadmirala Sergeja Georgijeviča Gorškova. Shodno tome, Sovjeti su morali da se oslone na sve što pluta, uključujući topovnjače, ribarske koče, transportere i samohodne barže. Nije bilo nikakvih amfibijskih desantnih brodova, tako da je Gorškov morao da koristi kit-čamce da preveze trupe koje se iskrcavaju iz transporta na obalu. Depeša je stigla u von Mansteinov štab kasno na Božić. U njoj se navodi da su sovjetske snage primijećene u Kerčkom moreuzu, ali se ne spominje njihova veličina. Misleći da Sovjeti ne mogu izvesti ništa više od manjih napada, bio je uvjeren da će von Sponeck moći izaći na kraj sa novonastalom situacijom. Nastavlja se…
**gost autor mr.sc. Mustafa Dedović, vojni historičar
[…] Depeša je stigla u von Mansteinov štab kasno na Božić. U njoj se navodi da su sovjetske snage pr… […]